Хапун, шуняўкі, сьцяна Мясьніковіча. Моўная іронія эпохі - чэрвень 12, 2019
Ператрус ці вобыск? Ці міраструменіць сьцяна Мясьніковічам? Адкуль слова шуняўка? (Харошае беларускае прозьвішча Шуневіч ні пры чым!) Моўныя наватворы пра дзейнасьць «праваахоўнікаў».
View Article«Пусьці павалюся» — не прыём барацьбы. Пра каго ці пра што так кажуць -...
Палова спытаных Зьмітром Бартосікам, у тым ліку былы тэлевізійны начальнік Генадзь Давыдзька, ня ведалі адказу (а мо не хацелі казаць?). А выраз характэрна беларускі, і ён ня з мовы грузчыкаў ці...
View ArticleЯк па-беларуску «пир во время чумы»? - ліпень 02, 2019
У Менску чарадой ідуць дарагія шоў і парады. Як назваць марнатраўнае баляваньне падчас нягоды? Ці ёсьць у беларускай мове слова «пір», што такое Бальтазараў банкет і адкуль вобраз вясельля на пажарышчы?
View ArticleВучымся мовы ў Купалы: мус — «необходимость», ваб — «привлекательность»,...
Скептыкі кажуць, нібыта ў беларускай мове мала словаў высокага стылю. Але ім адказаў Янка Купала. Ягоныя словы — цямрыца і няслава, вечнабыт і беларушчына... Недарэчнасьць: у афіцыйным слоўніку іх няма.
View ArticleЦі правільна зваць Беларусь «эр-бэ» - ліпень 17, 2019
Ці варта называць беларускую дзяржаву скаротам «эр-бэ»? Мо гэта Башкартастан? Думкі менчукоў падзяліліся. А закон і знаўцы мовы супраць такога скароту.
View ArticleЯк па-беларуску завецца самы галоўны грыб? - ліпень 30, 2019
Назвы грыбоў засвойваюць ня ў школе, не з расейскіх сэрыялаў, а ад дзядоў-бабуляў. Яны жыцьцёва важныя: дапамагаюць не атруціцца. На якой мове называюць грыбы нашыя людзі? Вулічнае апытаньне.
View ArticleЯк правільна: «у Беларусі» ці «на Беларусі»? - жнівень 06, 2019
Украінцы патрабуюць не казаць «на Ўкраіне», бо прыназоўнік «на» пасуе назвам несамастойных рэгіёнаў. У нашых старых клясыкаў знойдзем абедзьве формы. А як правільна?
View ArticleУ школе ёсьць прадмет «беларуская мова», але ці вучаць там гаварыць...
Фармальна ўсіх школьнікаў 11 гадоў вучаць беларускай мове — напрыклад, маляваць схемы складаназалежных сказаў. У выніку былы шкаляр ня ўмее па-беларуску нават падзякаваць, пагатоў шкарпэткі ў краме...
View ArticleТату, лезе чорт у хату! Пра засакрэчаны беларускі сёмы склон - верасень 05, 2019
Спадару Яне, хлопча, сынку, голубе мой — якая гэта форма назоўніка? Вось жа ў некага больш газу, а ў нас больш граматычных склонаў. Пра сёмы склон беларускага назоўніка, які рэпрэсавалі-рэпрэсавалі і...
View Article1000-годзьдзе Брэста ці Берасьця? - верасень 15, 2019
На жаль, шанец вярнуць гораду імя на 1000-гадовы юбілей змарнаваны. Адкуль у нас брэтонскі Брэст? Як правільна — Берасьце ці Бярэсьце? Як называць яго жыхароў — „брашчане“ ці берасьцейцы? Разьбіраемся.
View ArticleВільня, Саколка, Вяліж. Беражэм беларускія назвы і па-за межамі - верасень...
Для сяго-таго Вільня з Коласавай паэмы «Новая зямля» і Вільнюс, куды езьдзяць у краму, — розныя гарады. Варта ведаць старыя беларускія назвы навакольных местаў: Трокі і Меднікі, Гайнаўка і Гарадок (дзе...
View ArticleЯк прасіць пардону па-беларуску? Вулічнае апытаньне - верасень 26, 2019
Менчукі на вуліцы ўспамінаюць толькі адно беларускае слова — «прабачце». А мы ж маем цэлую іх палітру, на кожную сытуацыю свой выраз... Разьбіраемся, як і калі па-беларуску правільна павініцца.
View Article«Матчына мова» — як беларусы разумеюць гэты выраз? Вулічнае апытаньне -...
Актуальна ў сувязі зь перапісам насельніцтва. Што значыць для беларуса выраз „матчына мова“? Ці гэта сынонім „роднай мовы“? А як яго перакласьці на расейскую? Адказваюць менчукі
View ArticleМоўныя парады на Вялікдзень. Уваскрасеньне ці ўваскрашэньне Хрыста - красавік...
На Велікодныя сьвяты — пра важнае для хрысьціянаў слова. Яно таго ж кораня, што і крэсіва выкрасаць агонь. Але як па-беларуску найлепш — Хрыстова ўваскрасеньне, уваскрэсеньне, ускрасеньне ці...
View ArticleМай ці травень - травень 02, 2019
Адкуль у беларускай мове дзьве назвы пятага месяца? Чаму жаніцца ў маі непажадана, а ў траўні — колькі хочаце?
View Article«Георгиевская ленточка»: Адкуль, каму, за што? - травень 07, 2019
Юры — беларуская нацыянальная форма грэцкага імя Георгі. «Георгіеўская стужка» ня мае дачыненьня да сьвятога Георгія. А ці ёсьць і як выглядае Юраўская стужка? Адказ нечаканы. Па-беларуску зь Вінцуком...
View ArticleДвумоўным мусіць быць чыноўнік. А грамадзянін — ня мусіць - травень 15, 2019
Чыноўнік вам кажа: «У нас двуязычие»? Вельмі добра, няхай пераходзіць на беларускую. У нашай мовы забралі статус адзінай дзяржаўнай, але нават цяперашні закон патрабуе ад чыноўнікаў валодаць беларускаю...
View ArticleНéма крычаць — гэта як? Адказваюць менчукі - травень 24, 2019
Выраз вобразны, але падманлівы. Бо слова «нéма» мае два процілеглыя значэньні: «маўкліва» — і зусім наадварот!
View ArticleЯк перакласьці слова Twitter - травень 30, 2019
Ці змагацца з навалай англіцызмаў у мове — кастамайзінг (гэта не для касьцей мазь!), сторытэлінг ды воркшоп? Як вымаўляць па-беларуску назвы сацыяльных сетак? Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.
View ArticleУрач ці лекар? Пра беларускія назвы прафэсіяў і заняткаў - чэрвень 10, 2019
Большасьць словаў на -цель і -шчык — русізмы. «Правіцель», «вадзіцель», «балельшчык» — ім ёсьць лепшыя беларускія адпаведнікі.
View Article